Aktualizacja:
Alkohol to substancja chemiczna o złożonym wpływie na ludzki organizm. Jego spożycie powoduje wahania poziomu glukozy we krwi, dlatego wiele osób cierpiących na cukrzycę jest przekonanych, że przy ich stanie zdrowia jest on całkowicie zakazany. Jak jest naprawdę? Czy cukrzyk może pić alkohol?
Cukrzyca a alkohol – dlaczego diabetyk nie powinien pić?
Cukrzyca to choroba, przy której niezwykle istotnym jest przestrzeganie prawidłowej diety i ograniczanie do minimum ilości węglowodanów łatwoprzyswajalnych. Alkohol nie jest w wypadku diabetyków kategorycznie zabroniony, jego spożycie powinno być jednak bardzo ostrożne, by nie powodować niepożądanych skutków ubocznych. Do powikłań cukrzycy, do jakich może dojść w związku z piciem napojów alkoholowych, zaliczają się między innymi:
- uszkodzenie komórek nerwowych, powodujące ból, pieczenie i drętwienie ciała,
- wzrost ciśnienia tętniczego krwi,
- retinopatia, będąca chorobą narządu wzroku.
Od picia napojów alkoholowych powinny się przede wszystkim powstrzymać osoby:
- z niewyrównaną cukrzycą,
- przy zaawansowanych powikłaniach cukrzycowych,
- cierpiących z powodu niekontrolowanego nadciśnienia tętniczego,
- z nadczynnością tarczycy,
- z niedoczynnością nadnerczy,
- posiadające wysoki poziom trójglicerydów,
- po przebytym zapaleniu trzustki.
Każda chorująca na cukrzycę osoba powinna mieć świadomość zagrożeń wynikających z wpływu alkoholu na poziom glukozy we krwi. W trakcie spożywania napojów alkoholowych niezwykle trudno jest zapanować nad ciągłymi wahaniami zawartości cukru w organizmie, co może sprzyjać zasłabnięciom i omdleniom, a w najcięższych przypadkach także prowadzić do śpiączki lub nawet śmierci.
Alkohol a cukrzyca typu 2
W wypadku cukrzycy typu drugiego, Polskie Towarzystwo Diabetologiczne stanowczo odradza spożywania jakichkolwiek ilości alkoholu. Osoby cierpiące z powodu tej odmiany cukrzycy są na skutek spożycia napojów alkoholowych narażone na wystąpienie powikłań cukrzycowych. Jednym z częściej występujących u diabetyków typu drugiego powikłań jest spowodowana alkoholem retinopatia, która wywołuje stale postępujące upośledzenie narządu wzroku.
Zobacz także: Wszywka alkoholowa – prawdy i mity
Wpływ alkoholu na poziom cukru we krwi
Jaka jest relacja między glukozą a alkoholem? Alkohol to substancja wpływająca na poziom glukozy we krwi człowieka. W zależności od sytuacji i spożytej ilości powoduje wzrost lub spadek glukozy, co dla diabetyka może mieć opłakane skutki.
Wpływ alkoholu na podniesienie poziomu cukru we krwi
Indeks glikemiczny to wskaźnik określający szybkość, z jaką dany produkt podniesie poziom cukru we krwi osoby go spożywającej. Za niski uważa się indeks glikemiczny poniżej 55 punktów, za średni między 55 a 69 punktami, a za wysoki indeks przekraczający 70 punktów. Odnośnikiem dla wszystkich produktów jest przy tym sama glukoza, której wartość indeksu glikemicznego wynosi równe 100 punktów. Czy więc alkohol podnosi cukier? W sytuacji, gdy indeks glikemiczny spożywanego alkoholu jest wysoki, u diabetyka następuje gwałtowne podniesienie poziomu cukru we krwi, co niesie ze sobą określone konsekwencje zdrowotne.
Wpływ alkoholu na obniżenie poziomu cukru we krwi
Organizm ludzki rozpoznaje etanol jako toksynę, którą należy za wszelką cenę usunąć. Oznacza to, że w wyniku spożycia alkoholu wątroba całkowicie koncentruje się na próbach jego wydalenia, zaniedbując inne funkcje, w tym dostarczanie cukru do krwi. Prowadzi do silnego niedocukrzenia i gwałtownego obniżenia poziomu glukozy we krwi. Stan ten jest szczególnie niebezpieczny w sytuacji, gdy hipoglikemii towarzyszy wysiłek fizyczny. Połączenie to całkowicie pozbawia organizmu energii i może skutkować omdleniem.
Czy alkohol wchodzi w interakcje z lekami przeciwcukrzycowymi?
Niektóre z leków przyjmowanych przez diabetyków obniżają poziom glukozy we krwi poprzez stymulację trzustki do wydzielania większej ilości insuliny. Połączenie alkoholu z lekiem obniżającym poziom cukru we krwi może skutkować hipoglikemią, która jest w stanie utrzymywać się nawet przez okres 24 godzin od momentu spożycia etanolu. W innych wypadkach picie alkoholu w sytuacji przyjmowania leków na cukrzycę może wpłynąć na ich skuteczność, również prowadząc do niepożądanych skutków ubocznych.
Alkohol a kwasica ketonowa
Spożywanie alkoholu może spowodować wystąpienie u diabetyka kwasicy ketonowej – powikłania cukrzycy, do którego dochodzi na skutek niedoboru insuliny w organizmie. Schorzenie to stanowi zagrożenie życia i wymaga leczenia szpitalnego. Objawy kwasicy ketonowej mogą się różnić w zależności od wieku pacjenta, czasu trwania choroby, obecności powikłań cukrzycowych i tempa narastania zaburzeń metabolicznych. Najczęściej występującymi w tej jednostce chorobowej symptomami są:
- nadmierne pragnienie,
- ból brzucha,
- wymioty,
- zwiększenie ilości wydalanego moczu,
- odwodnienie,
- zaburzenia świadomości.
Objawom tym towarzyszy często również przyspieszony oddech oraz zapach acetonu z ust, co sprawia, że atak kwasicy ketonowej często mylony jest ze stanem upojenia alkoholowego.
Zaufaj specjalistom:
Ile może wypić diabetyk?
Polskie Towarzystwo Diabetologiczne uznaje, że dopuszczalna ilość alkoholu spożywanego w ciągu doby przez osobę z cukrzycą jest taka sama, jak w wypadku osób zdrowych. Dla kobiet ilość ta wynosi 20 g czystego alkoholu etylowego na dobę, z kolei dla mężczyzn jest to 30 g.
Zobacz także: Delirium alkoholowe – jak długo trwa?
Jaki alkohol dla cukrzyka?
O tym, jaki trunek jest najzdrowszy dla cukrzyka, decyduje w głównej mierze indeks glikemiczny alkoholu, a więc mówiąc w uproszczeniu, zawartość cukru w alkoholu.
Piwo a cukrzyca
Wartość indeksu glikemicznego dla piwa wynosi aż 110 punktów, czyli trunek ten przewyższa pod tym względem samą glukozę. Oznacza to, że jego spożycie powoduje gwałtowny wzrost poziomu glukozy we krwi, co stanowi zjawisko niekorzystne dla diabetyków. Osoby chore na cukrzycę powinny więc zdecydowanie wystrzegać się picia piwa.
Wódka a cukrzyca
Wódka posiada niezwykle niski indeks glikemiczny, przyjmujący wartość 0. Często mieszana jest jednak ze słodkimi napojami, które mogą prowadzić do przedawkowania cukru. Pita w postaci czystej, w niewielkich ilościach, jest jednak mniej szkodliwa dla cukrzyka niż piwo.
Whisky a cukrzyca
Podobnie do wódki, tak i whisky ma niski poziom glikemiczny, co sprawia, że jej odpowiedzialne spożywanie nie powinno nieść ze sobą skutków ubocznych.
Cukrzyca a wino
W wypadku wina indeks glikemiczny zależy od słodkości trunku. Wina słodkie będą miały wyższy indeks glikemiczny od win półsłodkich, te od półwytrawnych, a te z kolei od win wytrawnych, które uznawane są za najzdrowszy alkohol dla cukrzyków.
Jaki alkohol nie ma cukru?
Alkoholami, które nie zawierają cukru, są niektóre alkohole wysokoprocentowe, między innymi:
- spirytus,
- wódka (z wyjątkiem wódek smakowych)
- tequila,
- rum,
- gin.
| Napój | Cukier (g/100 ml) | Cukier (g/L) |
|---|---|---|
| Lager / jasne piwo | 0 – 0,3 | 0 – 3 |
| Cydr słodki (komercyjny) | 3 – 8 | 30 – 80 |
| Wino czerwone – wytrawne | 0,1 – 0,4 | 1 – 4 |
| Wino białe – półwytrawne | 1 – 3,5 | 10 – 35 |
| Wino musujące Brut | 0 – 1,2 | 0 – 12 |
| Tokaji Aszú (5 Puttonyos) | ≈ 12 | ≈ 120 |
| Port (Ruby / Tawny) | 8 – 12 | 80 – 120 |
| Sherry Cream | 11 – 14 | 110 – 140 |
| Sake | 4 – 5 | 40 – 50 |
| Rum dosładzany | 1,7 – 2,2 | 17 – 22 |
| Destylaty czyste (wódka, whisky, gin) | < 0,1 | < 1 |
| Likiery kawowe (Kahlúa) | ≈ 39 | ≈ 390 |
| Irish Cream (Baileys) | ≈ 18 | ≈ 180 |
Czy alkohol może powodować cukrzycę?
Między cukrzycą i alkoholem zachodzi jeszcze inna relacja. Picie napojów alkoholowych ma negatywny wpływ na wątrobę, która zmuszana jest do ciągłego przeprowadzania procesów metabolizowania tej substancji, a także na trzustkę, w obrębie której dochodzi do częstych stanów zapalnych. Przewlekłe zapalenie tego organu może powodować uszkodzenie odpowiedzialnych za uwalnianie insuliny komórek beta, w następstwie czego może dojść do rozwinięcia się cukrzycy alkoholowej. Z uwagi na wysoką kaloryczność, alkohol może również prowadzić do otyłości, co z kolei jest jedną z przyczyn rozwoju cukrzycy typu drugiego.
1 Wartości orientacyjne na podstawie deklaracji producentów i analiz laboratoryjnych (2019–2024). Poszczególne marki mogą różnić się poziomem cukru w zależności od receptury i rocznika.
