Alkoholowy zespół płodowy – wszystko co musisz o nim wiedzieć

Aktualizacja: 17.12.2024

Choć FAS jest najpoważniejszą konsekwencją picia i nie objawia się w każdym przypadku, a specjalistom nie udało się jeszcze stwierdzić jaka ilość alkoholu jest tak naprawdę w stanie wywołać wystąpienie płodowego zespołu alkoholowego, jego problem jest ogromny i niestety, w dalszym ciągu mało znany. Jak rozpoznać alkoholowy zespół płodowy, czym się objawia, i co należy o nim wiedzieć?

Płodowy zespół alkoholowy – czym jest i kiedy należy się go obawiać?

Szkodliwe oddziaływanie nadużywania alkoholu na organizm dorosłego człowieka jest współcześnie doskonale przebadane i znane nawet wśród tych, którzy popadli w nałóg i na własnej skórze odczuwają konsekwencje dostarczania do swojego organizmu sporych ilości wysokoprocentowych trunków.

Każdy zgodzi się też, że konsekwencje zdrowotne są jednym z najważniejszych powodów dla których dzieci i młodzież nie powinny po alkohol w ogóle sięgać i że nawet osoby pijące nałogowo starają się uchronić przed tym swoje pociechy. Jak się jednak okazuje, rozumowanie to nie rozciąga się na rozwój płodowy dziecka – przypadków, w których kobieta w ciąży spożywa spore ilości alkoholu jest dziś coraz więcej i pomimo wielu kampanii społecznych, świadomość występowania płodowego zespołu alkoholowego jest w dalszym ciągu zbyt niska.

Czym jest zespół FAS?

Płodowy zespół alkoholowy jest połączeniem całego szeregu wad wrodzonych, neurologicznych i somatycznych powstałych w wyniku narażania płodu na działanie alkoholu. Specjaliści nie podają obecnie ilości alkoholu zwiększającej ryzyko wystąpienia FAS u dziecka, jednak podkreślają że nawet jednorazowe spożycie alkoholu podczas ciąży może przyczynić się do lżejszych objawów syndromu. Oznacza to, że obawiać należy się go zawsze i mając świadomość ciąży, a nawet starając się o dziecko odstawić alkohol zarówna dla dobra własnego, jak i zdrowia malucha.

Objawy i przyczyny płodowego zespołu alkoholowego

Płodowy zespół alkoholowy występuje w wyniku spożywania nadmiernych ilości alkoholu w trakcie ciąży, jednak spotykane są też liczne przypadki gdzie kobiety są zaskoczone diagnozą FAS u ich dziecka twierdząc, że nigdy alkoholu w ciąży nie piły.

Kobiety te nie są często świadome tego, że alkohol szkodzi im pod każdą postacią, a więc także jako dodatek do potrawy czy baza ziołowej nalewki na przeziębienie. U dzieci kobiet ciężarnych pijących alkohol okazjonalnie mogą pojawić się symptomy FAS związane wyłącznie ze sferą umysłową, bez objawów fizycznych, jednak i te są już wystarczającym powodem do tego by alkoholu jednak unikać. O jakich objawach można tu mówić?

Objawy zespołu i choroby alkoholowej u dzieci

• niski wzrost i małogłowie,
• wady układu kostno-mięśniowego i zaburzenia czucia głębokiego oraz ogólne problemy z koordynacją,
• problemy ze słuchem,
• opóźniona zdolność mówienia,
• zmniejszone pole widzenia i słaba pamięć wzrokowa,
• anomalie w budowie wątroby, serca, nerek, narządów płciowych,
• podwyższony próg bólu lub nadwrażliwość na ból,
• nadpobudliwość,
• problemy z pamięcią i trudności w uczeniu się,
• zaburzenia zachowania i ogólne niedostosowanie społeczne,
• niekontrolowane napady złości, agresja,
• skłonność do uzależnień,
• skłonności depresyjne i lękliwość.

Zniekształcenie twarzy dziecka alkoholika (wygląd twarzy dziecka z FAS jest często niesymetryczna, dość płaska i szeroka, oczy dziecka osadzone są szeroko – tak, że nasada nosa sprawia wrażenie bardzo szerokiej. Nos najczęściej jest tu krótki i zadarty, górna warga bardzo cienka, a odległość między nozdrzami a górną wargą jest dłuższa niż zwykle. U dzieci z FAS można zaobserwować też nisko osadzone uszy ze zniekształconymi małżowinami, oraz bardziej obfite owłosienie skóry głowy, brwi i rzęs),

Zobacz: Jak rozpoznać alkoholika po twarzy?

Dzieci z alkoholowym zespołem płodowym nie mają w życiu łatwo i choć ich zachowanie zrzuca się często na złe wychowanie, patologiczne schematy w rodzinie i pijących rodziców, w rzeczywistości problem może być zakorzeniony znacznie głębiej – nie w wychowaniu, a złym stanie zdrowia spowodowanym piciem alkoholu przez matkę w ciąży.

Dzieci z FAS – Jak zespół FAS wpływa na rozwój dziecka?

Dziecko z zespołem FAS może być bardziej podatne na infekcje, co jest spowodowane upośledzeniem funkcjonowania systemu immunologicznego. U noworodków i niemowląt występuje obniżone lub wzmożone napięcie mięśniowe, które często przekłada się na problemy ze ssaniem. Starsze dzieci z FAS cechują się wyraźnie obniżonym w stosunku do ich rówieśników poziomem funkcji poznawczych, objawiającym się między innymi nieumiejętnością myślenia abstrakcyjnego, przewidywania zagrożenia i wyciągania wniosków.

Alkoholowy zespół płodowy również znacząco wpływa na wygląd dziecka, które szczególnie w wieku niemowlęcym może posiadać wiele charakterystycznych dla choroby zniekształceń. U dzieci takich często obserwuje się też niższą niż przeciętnie masę urodzeniową i problemy z przybieraniem na wadze czy rozmaite wady serca wynikające z nieprawidłowego rozwoju w wieku płodowym.

Takie dzieci mogą wymagać specjalistycznej opieki medycznej, której niestety często nie dostają z powodu uzależnienia i zaniedbań rodziców. FAS nie przemija jednak z wiekiem i choć u starszych dzieci zmiany fizyczne mogą częściowo zanikać, problemy natury psychicznej i neurologicznej pozostają. Osoby z FAS częściej odczuwają lęki, złość i potrzebę wycofania się społecznego.

Dzieci i dorośli, u których zdiagnozowano FAS są też częściej gwałtowne, sprawiają problemy szkolne i domowe oraz nie potrafią się dostosować do zasad społecznych. Ogromny wpływ na wystąpienie tych objawów ma jednak środowisko i jeśli FAS zostanie wcześnie wykryte, a dziecko uzyska odpowiednie leczenie i zostanie otoczone właściwą opieką, skrajne zachowania mogą zostać u niego znacząco stłumione. Dziecko z FAS będzie żyło nieco inaczej, niż jego rówieśnicy, ale przy odpowiedniej opiece może żyć normalnie.

Dorośli z FAS

Wpływ płodowego zespołu alkoholowego nie ogranicza się tylko do wieku dziecięcego i nie znika wraz z wejściem człowieka w okres pokwitania. Na twarzy dorosłego z FAS nadal można rozpoznać cechy wskazujące na wystąpienie spowodowanych działaniem etanolu zmian. Można również zaobserwować trudności w funkcjonowaniu w społeczeństwie oraz podatność na uzależnienia i zaburzenia seksualne. Większość dorosłych z FAS boryka się z problemami psychicznymi, przede wszystkim depresją, zaburzeniami obsesyjno-kompulsywnymi, fobią społeczną, a także psychozami. Osoby te często wymagają specjalistycznej opieki, by skutecznie radzić sobie z wyzwaniami codziennego życia. Sytuacji nie poprawia fakt, iż diagnozowanie zespołu FAS u dorosłych nastręcza wielu trudności. Jeżeli choroba ta nie została wykryta w wieku dziecięcym, jej późniejsze rozpoznanie może zająć wiele lat.

Jak leczy się alkoholowy zespół płodowy?

Alkoholowego zespołu płodowego nie da się całkowicie wyleczyć. Zmiany wywołane oddziaływaniem etanolu na płód są nieodwracalne, a związane z nimi objawy utrzymują się przez całe życie człowieka. Leczenie zespołu FAS jest więc przede wszystkim objawowe. Polega na łagodzeniu przebiegu choroby w celu poprawienia jakości życia cierpiących z jej powodu ludzi. Sprowadza się do tłumienia dolegliwości i minimalizowania skutków powikłań fizjologicznych. W leczeniu alkoholowego zespołu płodowego niezwykle istotna jest psychoterapia, która opiera się na założeniach terapii behawioralnej oraz edukacji. W wypadku dzieci z FAS konieczne jest także szkolenie rodziców tak, by byli w stanie wspierać prawidłowy rozwój dziecka, pracując z nim w domu. Zmniejszeniu negatywnego wpływu alkoholowego zespołu płodowego na człowieka sprzyjają:

• zdiagnozowanie choroby przed szóstym rokiem życia,
• wdrożenie edukacji specjalnej,
• zapewnienie stabilnego, pozbawionego przemocy i kochającego środowiska domowego.

Dzięki odpowiedniej pracy z dziećmi z FAS można zapobiegać występowaniu szeregu efektów wtórnych choroby, które upośledzają funkcjonowanie w dorosłym życiu.

Alkoholowego zespołu płodowego nie sposób wyleczyć, łatwo można jednak zapobiegać jego występowaniu. Wystarczy bowiem, by ciężarna kobieta zaprzestała przyjmowania produktów spożywczych i leków zawierających etanol. Jeżeli nie jest ona w stanie samodzielnie odstawić alkoholu, powinna skorzystać z profesjonalnej pomocy oferowanej przez specjalistyczne placówki zajmujące się leczeniem alkoholizmu we Wrocławiu i innych miastach Polski.