Nawroty w chorobie alkoholowej – jak im zapobiec?

Alkoholizm jest przewlekłą chorobą, z którą uzależniony, pomimo ukończenia terapii musi zmagać się do końca życia. W wielu przypadkach okres abstynencji przeplata się z okresami picia, jednak niejednokrotnie pacjenci zachowują trzeźwość nawet przez kilkanaście lat. Choć sam proces nawrotu jest utożsamiany z sięgnięciem po alkohol, w rzeczywistości jest to ostatni etap, który jest poprzedzony silnym głodem alkoholowym. Jakie mogą być symptomy zwiastujące prawdopodobieństwo nawrotu i w jaki sposób można im zapobiec?

Kiedy pojawia się ryzyko nawrotu?

Proces leczenia choroby alkoholowej to nie tylko detoks i odtrucie alkoholowe, porzucenie alkoholu i spotkania AA. Główna oś zmian mieści się w umyśle pacjenta, który uczy się obserwacji własnego ciała i przyjmuje do świadomości istnienie wyzwalaczy, które mogą przerwać okres abstynencji. Idąc tym tropem, chcąc jak najlepiej przygotować się na ewentualny nawrót, należy dopuścić do siebie możliwość jego wystąpienia. Istotne znaczenie w tym aspekcie mają wyzwalacze, zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrze. Jaką mogą mieć postać?

Wyzwalacze wewnętrzne

• złość,
• smutek,
• strach,
• samotność,
• zbyt duża pewność siebie,
• stres,
• ekscytacja.

Wyzwalacze zewnętrzne

• osoby, z którymi chory spożywał alkohol,
• miejsca kojarzące się choremu ze spożywaniem alkoholu,
• sytuacje/czas, w których chory pił.

Działanie wyżej wymienionych wyzwalaczy jest uzależnione od konkretnej osoby i jej stanu psychicznego. Negatywne emocje oraz skojarzenie danej sytuacji, osoby lub miejsca z piciem może spowodować pojawienie się głodu alkoholowego, który będzie narastać z biegiem czasu. Jednym z głównych wyzwalaczy jest również sam alkohol, który niekoniecznie musi występować w postaci trunku, ale być obecny w jedzeniu czy kosmetykach.

Objawy nawrotu choroby alkoholowej

Po aktywowaniu wyzwalacza, chory może doświadczać wielu objawów, które stanowią sygnały ostrzegawcze, związane z różnymi aspektami funkcjonowania. Jakie są najpopularniejsze z nich?

1. Sfera fizyczna – u pacjentów mogą pojawiać się takie symptomy jak drżenie ciała, potliwość, bezsenność, zmęczenie, częste bóle głowy, zachwiania apetytu, chęć sięgnięcia po kieliszek, a nawet sny o alkoholu.

2. Sfera psychiczna – chory jest często rozdrażniony, towarzyszą mu huśtawki nastroju, przygnębienie, poczucie monotonii i tworzenie fantazji na temat własnego życia.

3. Sfera myśli – pojawia się nadmierna pewność siebie, która będzie objawiać się unikaniem spotkań AA, szukaniem kontaktu z alkoholem (rozlewanie alkoholu na przyjęciach), zerwaniem kontaktu z innymi chorymi, niezadowoleniem z leczenia, a w końcu jego przerwaniem. Pacjent często zaprzecza, że ma problem z piciem, towarzyszą mu również natrętne myśli z tym związane.

4. Sfera rodzinna i zawodowa – chory zaniedbuje codzienne domowe obowiązki, przepracowuje się, izoluje od bliskich, do których ma często pretensje. Ponadto szuka kontaktu z osobami, które nie wiedzą o jego chorobie.

Fazy nawrotu choroby alkoholowej

1. Zaprzeczanie
2. Unikanie – zachowanie obronne
3. Kryzys
4. Utrata poczucia sprawczości
5. Dezorientacja
6. Depresja
7. Utrata kontroli
8. Uświadomienie braku kontroli

Jak zapobiec nawrotom?

Podczas terapii, pacjenci uczą się w jaki sposób radzić sobie z sytuacjami mogącymi doprowadzić do nawrotu choroby. W pierwszej kolejności jest to unikanie wyzwalaczy, zarówno związanych z konkretnymi osobami czy miejscami, ale również niedopuszczenie do skrajnych emocji, które mogą spowodować chęć sięgnięcia po kieliszek.

Zaleca się także skoncentrowanie swojej uwagi na innym zajęciu, które będzie pochłaniało myśli (np. sport, hobby). Niezwykle istotne jest zatrzymywanie myśli o alkoholu, gdy tylko się pojawiają. W niepewnej sytuacji warto skontaktować się z innym trzeźwym alkoholikiem, prosząc o wsparcie. Łatwiej również utrzymywać stan abstynencji, w sytuacji gdy chory jest zadowolony ze swojego życia w różnych jego aspektach.

Należy więc dbać zarówno o relację z bliskimi, jak i o sferę zawodową, zdrowie, seksualność oraz duchowość.